Joannici w Polsce

 

Na ziemie polskie, joannici zostali sprowadzeni przez księcia Henryka Sandomierskiego, który przed rokiem 1166 nadał im miasto Zagość z kilkoma wsiami. W 1187 roku otrzymali kościół św. Michała Archanioła w Poznaniu, przemianowany na kościół św. Jana Jerozolimskiego (Jana Chrzciciela), a wkrótce potem kościoły w Tyńcu, Bardzie i Strzegomiu na Śląsku, gdzie powstały tzw. komandorie joannitów.

 

Na Pomorze Gdańskie Joannitów sprowadził prawdopodobnie (w roku 1198 lub wcześniej) książę świecki Grzymisław, któremu zawdzięczały swoje powstanie domy zakonne w Starogardzie i Skarszewach. W 1278 roku dzięki nadaniu Mściwoja II, powstała kolejna placówka w Lubiszewie, gdzie już od roku 1198, rycerze św. Jana posiadali patronat nad kościołem św. Trójcy. Po zajęciu Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, joannici rozwijali jeszcze przez jakiś czas swoje posiadłości, m. in. w 1320 roku doprowadzili do nadania Skarszewom praw miejskich, ale ostatecznie w 1370 odsprzedali wszystkie swoje dobra w tej dzielnicy zakonowi krzyżackiemu.

 

W XII wieku i później powstały dalsze komandorie, m.in. na Pomorzu Zachodnim (Stargard nad Iną 1186) i w Nowej Marchii (Ziemia Lubuska), m.in. w Słońsku i w Łagowie, a po kasacie zakonu templariuszy w Chwarszczanach. W 1775 roku powstał w Polsce Wielki Przeorat, połączony w 1797 przez cara Pawła I z nowym przeoratem rosyjskim w jedno zgromadzenie (rozwiązane formalnie w 1817, choć potwierdzone przyjęcia nowych kawalerów, w większości Polaków trwały do 1824). Ostatnią komandorią była komandoria poznańska, skasowana przez władze pruskie w 1832 roku. Związek Polskich Kawalerów Maltańskich powstał w roku 1927 pod kierownictwem hr. Bogdana Hutten-Czapskiego. Po II wojnie światowej, Związek odrodził się na emigracji, a w roku 1992 został reaktywowany w Polsce, kiedy to powrócił do swojej dawnej poznańskiej siedziby.

 

Tradycja przynależności do zakonu joannitów przetrwała do dziś w wielu rodach szlacheckich i stanowi tytuł honorowy.

 

W Polsce do najbardziej znanych przedstawicieli zakonu należą politycy, m.in. Marcin Libicki.